Storend gedrag in kinderen is niet alleen typerend voor PDA. Wanneer is het PDA gerelateerd en wanneer komt het storende gedrag voort uit bijvoorbeeld trauma gerelateerde ervaringen van een kind?
Elizabeth O’Nions schrijft hierover in haar onderzoek het volgende. Karakteristiek gedrag welke vaker gezien wordt in kinderen met het PDA profiel ten opzichte van kinderen welke deze diagnostiek niet hebben is:
- Vermijdt obsessief dagelijkse verzoeken
- Oppervlakkige sociale gezelligheid
- Schijnbaar manipulatief gedrag
- Uitvoerige excuses
- Sabotage (het kind lijkt opzettelijk een activiteit waar hij of zij naar uit keek te verpesten)
- Dominantie of bazig ten opzichte van leeftijdsgenootjes
- Snelle, onverklaarbare stemmingswisselingen
- Comfortabel in rollenspel (mijn toevoeging: dit kan ook de rol van ouder of leerkracht zijn)
- Traditionele beloning & straffen opvoedingsstrategieën werken niet
Ze geeft aan dat families vaak hun dagelijkse routine aanpassen om aan te sluiten bij wat hun kind wel of niet aankan op een specifiek moment. Dat ‘low demand’ en prikkelarme benaderingen welke voorkomen dat de gewoonte van vermijding versterkt wordt, helpend kunnen zijn in het ontwikkelen van nieuwe positieve routines.
Bron: Elizabeth O’Nions 2020
Daar kan ik vanuit mijn ervaring als moeder bij aansluiten. Opvallend vind ik hierin wel dat dit met name lijkt op te gaan voor kinderen. Zodra een PDA’er meer autonomie krijgt vanuit de samenleving, ze ouder worden, zelfstandiger en meer in controle zijn over hun eigen leven en de invulling van hun dagelijkse routine, lijkt dit storende gedrag af te nemen. Dit is goed nieuws voor alle ouders die zich afvragen of hun kind het ooit gaat redden in de maatschappij. Goed en slecht nieuws. Want zoals een kind met het PDA profiel autonomie nodig heeft om het leven aan te kunnen, heeft een tiener, adolescent en volwassene dit ook.
PDA is geen gedragsprobleem
Kinderen uiten hun ongenoegen, hun angst, de paniek, in storend gedrag. Naarmate ze ouder worden, ontwikkelen ze andere strategieën om hun autonomie te behouden. Ik kom daarin terug op iets wat ik al eerder geschreven heb: PDA is geen gedragsprobleem. In kinderen uit het zich voornamelijk in storend en soms ook onacceptabel en grensoverschrijdend gedrag.
Hoe wij daar als ouders, school en hulpverlening mee omgaan is van cruciaal belang voor de verdere ontwikkeling van onze kinderen. PDA gaat niet weg en onze kinderen vinden hun weg wel. Maar hoe vol zit hun rugzak met traumatische ervaring, afwijzing, oordeel en onbegrip?
Mijn tips?
Stop met versterker plannen, straffen & belonen, picto’s ter verduidelijking van wat wij van ze willen.
Wees een detective en ga onderzoeken wat het is wat jouw kind stoort. Kijk goed naar de zintuiglijke prikkels en hoe je kind daarop reageert. Hoe snel raakt zijn of haar emmertje leeg en wat moet daarin zitten om de dag door te komen? Heeft je kind behoefte aan die achtbaan sensatie? Die golf van adrenaline die ze het gevoel geeft dat ze kunnen vliegen? Of juist de stilte en rust van een terugtrek plekje. Maak dat wat je ontdekt niet tot regel, want morgen kan het weer anders zijn. Met wie staat je kind in goed contact? Pas je aan aan wat je kind nodig heeft. Is dat een kortere schooldag? Een thuisdag? Voor het scherm hangen? Even wat een op een tijd met jou?
Ik realiseer me echt wel dat mijn tips onmogelijk allemaal om te zetten zijn. Ze onvolledig zijn en veel te veel van jou als ouder en leerkracht of hulpverlener vragen. Maar je vraagt mij wat helpt. En dit helpt. Soms.
Geniet van de mooie momenten van je kind, want laten we eerlijk zijn, onze kinderen zijn vaak erg creatief, slim en hebben een charme over zich die hen bijzonder geliefd maakt. Geniet van die momenten. En zie het storende gedrag als een paniekaanval, het is niet dat ze niet willen, ze kunnen niet anders. 
Meer tips? Lees hier verder!