Als je kind zich niet aan de regels houdt dan wordt dat als serieus gedragsprobleem bestempeld. Schorsing en dichte deuren staan je te wachten als ouder. Thuis is het al niet beter, je hebt al zo min mogelijk regels, maar een grens is er toch en moet je ook stellen. Toch? Ja natuurlijk! De vraag is alleen hoe je deze vormgeeft. Je kunt ervoor kiezen om geen regels meer in huis te hebben en samen een omgangsvorm samen te stellen met je kind waar jullie beide mee kunnen leven.
Natuurlijke consequenties
Natuurlijke consequenties
Wat je kunt doen is alles in natuurlijke consequenties omzetten. Natuurlijk snappen wij dat ons kind hun tablet kapot willen smijten, want het is ook niet leuk als hun kleine broertje de accu stiekem heeft leeg gespeeld. Maar als de tablet kapot is kun je niet zomaar een nieuwe betalen. Als je kind boos is en de andere kinderen uitscheldt dan kun je aangeven dat je begrijpt dat je kind gefrustreerd is, maar dat je erg veel last hebt van scheldwoorden. Dat je het belangrijk vindt dat we vriendelijk met elkaar omgaan, je bijvoorbeeld onrustig wordt en je verdrietig voelt als er gescholden wordt. Gaat dat te lang door, dan kun jij als ouder er niet meer tegen en word je boos en dat wil je niet. Dit werkt natuurlijk niet voor ieder kind, maar is een voorbeeld hoe je je kind in plaats van ‘nee, je mag niet gooien of schelden’, meeneemt in wat er zich in onze leefwereld afspeelt. Met begrip voor die van hun.
Als ik goed luister naar de positieve geluiden die ik hoor van ouders over hun autonome kind, merk ik dat zij het belangrijk vinden dat het met ons goed gaat. Daar kun je gebruik van maken in het hen helpen sturen van hun gedrag. Lukt niet altijd, soms zul je ook gewoon te horen krijgen dat dat jouw probleem is en je niet zo moet zeuren. Het gaat er op dat moment om dat je jouw grens aangeeft, ongeacht wat zij daarmee doen. Je probeert hen voor te leven hoe je voor hen zou wensen dat zij straks ooit op een dag in staat zijn om voor zichzelf te verwoorden wat ze voelen en nodig hebben.
Grenzen
Regels zijn er in die zin niet, grenzen wel. Zodra iemand een gevaar wordt voor zichzelf of een ander ben je verplicht als ouder om in te grijpen. Die is ‘non negotiable’. Het is mooi als een ieder alle ruimte krijgen die ze nodig hebben. Er is ook nog een enorm grijs gebied waarin van alles gebeurt wat je nooit zou toestaan bij een ander, maar bij je autonome kind wel. Echter deze grens mag niet overschreden worden en indien dat wel zo is, moet je daarop reageren. Uit liefde voor je kind en de ander. Gelukkig zijn dit de extreme situaties en is het met de juiste benadering vaak te voorkomen dat het zo heftig escaleert dat je in moet grijpen.
Broertjes en zusjes
In het begin had ik ook de gewone en normale regels van ‘we zijn in dit huis lief voor elkaar’, ‘schoppen en slaan is niet ok’, ‘eerst knabbelen dan babbelen’ als we aan tafel zitten te eten, ‘water blijft in het bad’, ‘kijk me aan als ik met je praat’, ‘elke dag een schone onderbroek aan’, had ik schema’s om structuur te bieden zodat iedereen wist wanneer het etens- en bedtijd was, stonden we allemaal op tijd klaar voor school en poetsten we onze tanden 2x per dag. Enzovoort. Die regels heb ik nog steeds, ik heb nog andere kinderen die hier wel aan herinnerd kunnen worden, maar ze gelden niet voor mijn autonome kind. En ik probeer dat ook niet te implementeren als ze erbij staat of al hoog in haar eigen frustratie zit.
Weerstand
Alle normen en waarden die ik voor belangrijk houd, heb ik al mijn kinderen bijgebracht. Ik weet dat zij de regels kennen. Ik hoef mijn autonome kind daar ook niet aan te herinneren. Ze is een slimme meid en weet precies wat wel en niet kan en mag. Als het kan zal ze zich daar ook aan houden, ze wil heel graag het juiste doen. Haar weerstand is geen tegendraadsheid. Al voelt het absoluut soms wel zo! ‘Jij hebt toch gezegd dat ik me niet aan de regels hoef te houden? Nou dat krijg je ervan’ is dan een uitspraak die zomaar kan vallen. Dat voelt manipulatief, bewust en uitgekookt. Toch denk ik dat ook hierachter angst en paniek schuilgaat. Niemand kan zich altijd aan de regels houden, dus als ik me dan per definitie niet aan de regels houd, dan heb ik dat falen zelf in de hand..
Autonome kinderen voelen zich ten diepste vaak erg onzeker. Alsof ze gefaald hebben in alles, in het leven, in hoe ze eruit zien, in wat ze zeggen en doen. De omgeving geeft hen immers steeds de boodschap dat ze niet voldoen aan ‘wat hoort’. Wat betekenen regels nu helemaal als je jezelf als mislukkeling ziet? Dus schieten ze in de weerstand en eigenlijk kan ik me dat ook best wel voorstellen als je het door hun ogen beziet.
Verbinding
Regels worden van bovenaf opgelegd. Grenzen hebben we allen en afspraken komen van 2 kanten. Daar kunnen zij een eigen aandeel in nemen. Natuurlijk kan een opvoeding niet zonder structuur, grenzen en regels. Maar we kunnen deze wel zo formuleren en vormgeven dat ze zo min mogelijk stress en paniek oproepen bij onze hypersensitieve kinderen. Onze toon is heel erg belangrijk, onze kinderen pikken exact op hoe je het zegt en wat jij voelt. Ontmoet jouw kind waar het staat, erken hoe het zich voelt en kijk vanuit daar samen hoe je verder kunt. Schroom niet om daarin eerlijk aan te geven wat jij voelt. Ik weet dat je een kind niet moet belasten met volwassen thema’s en emoties. Maar onze kinderen pikken die toch wel op, of we willen of niet en dan kun je er beter eerlijk over zijn zodat ze kunnen plaatsen wat ze ervaren in ons contact. Natuurlijk doe je dat bij een 4-jarige anders als bij een 12-jarige, sleutel is aansluiten bij waar zij staan. Nee, onze kinderen luisteren niet naar onze regels, ze doen wat ze zelf willen. Maar ze willen graag met jou als persoon in verbinding staan en vandaaruit samen verder.
Lees hier hoe Myneke ter Maat aankijkt tegen regels en grenzen bij PDA-Autisme.